Leesstrategieën gebruiken

Je kunt een tekst op verschillende manieren lezen: oriënterend, zoekend, globaal of actief. Daarnaast kun je grote hoeveelheden tekst op verschillende manieren samenvatten.

Oriënterend lezen

Wil je een algemeen beeld van de tekst krijgen, bijvoorbeeld om te kijken of de tekst interessant of bruikbaar voor je verslag of scriptie is, lees dan de tekst oriënterend. Gebruik hiervoor de volgende strategieën:

• Bekijk snel de titel, tussenkopjes, bron en lengte van de tekst.
• Bepaal de volgende zaken: de tekstsoort, tekstdoel, bron, leespubliek, structuur, het onderwerp en de moeilijkheidsgraad van de tekst.
• Lees globaal de inhoudsopgave.
• Bekijk de illustraties, tabellen en/of grafieken.
• Bekijk de opmaak van de tekst: welke woorden zijn vetgedrukt, gecursiveerd of onderstreept?

Als je de tekst oriënterend gelezen hebt, weet je wat het onderwerp is en welke informatie waar in de tekst staat. Je weet ook of je verder wilt lezen en of de tekst bruikbaar voor je is.

Zoekend lezen

Wil je antwoorden op vragen of specifieke informatie vinden, lees dan de tekst zoekend of scannend. Je leest niet de hele tekst maar je gaat direct op zoek naar de informatie die je nodig hebt. Gebruik hiervoor de volgende strategieën

• Dwaal met je ogen over de tekst; in welke alinea of bij welk tussenkopje zal die informatie waarschijnlijk staan?
• Bedenk hoe je die informatie kunt herkennen; let op opvallende woorden/cijfers.
• Lees nauwkeurig dat gedeelte van de tekst met de informatie die je zoekt.
• Als je het antwoord niet hebt gevonden, zoek dan naar een ander opvallend woord waarnaar je kunt zoeken of lees de hele tekst vanaf het begin.

Globaal lezen

Wil je meer te weten komen over het onderwerp, de hoofdgedachte en de inhoud van de tekst, lees dan de tekst globaal. Gebruik hiervoor de volgende strategieën:

• Lees de eerste en de laatste zin van elke alinea.
• Bepaal voor iedere alinea de hoofdgedachte (kernzin).

Als je de tekst globaal gelezen hebt, weet je wat de hoofdzaken van de tekst zijn. Je weet ook welk gedeelte van de tekst je eventueel intensief wilt lezen.

Actief lezen

Wil je de hele tekst of een bepaalde passage helemaal begrijpen, wil je de hoofdzaken en de bijzaken uit de tekst halen en wil je de verbanden tussen paragrafen en/of alinea’s begrijpen, lees dan de tekst intensief. Gebruik hiervoor de volgende strategieën:

• Begin eerst met het globaal lezen van de tekst; de grote lijnen van de tekst zijn op deze manier al duidelijk.
• Bepaal per alinea de hoofdgedachte en vervolgens de deelgedachte (uitleg, voorbeeld of bewijs).
• Richt je op de delen die belangrijk zijn, en lees die van het begin tot het eind.
• Herken de structuur van zinnen en de verbanden tussen zinnen en alinea’s.
• Vind de signaalwoorden die het verband tussen de paragrafen/alinea’s duidelijk maken.
• Zoek de betekenis van moeilijke woorden op of probeer de betekenis ervan af te leiden.

In het volgende filmpje wordt uitgelegd hoe je beter, sneller en slimmer kunt lezen door ACTIEF te lezen:

• Achterhaal je doel.
• Concentreer je op je taak.
• Tackle de tekst.
• Interpreteer de informatie.
• Evalueer je leesproces.
• Formuleer je opbrengst.