Teksten corrigeren

Begin op tijd

Aan het eind heb je vaak geen zin (of tijd) meer om je tekst heel precies te corrigeren. Gebruik checklisten om niets te vergeten:

• Met de checklist 'Spelling, grammatica en lay-out' kun je eventuele fouten eruit halen.
• Gebruik de checklist 'Correctie van (langere) teksten', als je geen richtlijnen vanuit je studie hebt meegekregen. Zijn die er wel, gebruik die dan als checklist.

Vraag om feedback

Als schrijver is het lastig om kritisch naar je eigen tekst te kijken; zeker als je langere tijd met je onderzoek bezig bent en je je verdiept hebt in het onderwerp. Voor jou zijn sommige stappen dan logisch en lijkt het niet nodig om bepaalde zaken toe te lichten, maar voor de lezer kan wat meer structuur of uitleg prettig zijn. Ook is het moeilijk om je eigen fouten te ontdekken. Je hebt aan het eind van het schrijfproces je scriptie zo vaak herschreven en herlezen dat je als het ware blind wordt voor je eigen fouten.

Tijdens het schrijven is het verstandig om in de verschillende stadia feedback te vragen. In de eerste plaats natuurlijk van je afstudeerbegeleider, maar ook van een kritische lezer uit je omgeving. Je wilt je afstudeerbegeleider geen conceptversies vol slordige spel- en schrijffouten voorleggen en soms is het ook prettig tussentijds te zien of je op de goede weg bent.

Hieronder staan suggesties en technieken om feedback te vragen en te geven tijdens de verschillende momenten van het afstudeerproces:

Feedback op je onderwerp (eerste verkenning)

Zit je op de goede weg? Leent dit onderwerp zich voor een onderzoek? Is het onderwerp interessant genoeg om verder uit te diepen? En ook belangrijk: word jij vrolijk van het idee dat je je de komende maanden met dit onderwerp gaat bezighouden? Voordat je verder gaat met je onderzoek, is het verstandig om bij deze vragen stil te staan. Vraag een medestudent, huisgenoot of een vriend(in) of deze de komende tijd als kritische lezer wil fungeren. Dit heet peer feedback. Je kunt van peer feedback veel leren, omdat de vraag om hulp laagdrempelig is, vrienden elkaar doorgaans goed kritiek kunnen geven en het je veel nieuwe ideeën kan opleveren.

Peer feedback werkt als volgt. Voer een gesprek met een vriend die je de volgende vragen stelt over je scriptieonderwerp:

• Wat is het onderwerp van je scriptie?
• Waarom is dit onderwerp belangrijk en relevant?
• Wat weet je al van het onderwerp?
• Hoe baken je je probleem af? (wat neem je wel mee in je onderzoek en wat niet?)
• Wat voor soort onderzoek ga je uitvoeren?
• Wat gaat het bedrijf met de uitkomsten van je onderzoek doen (als je onderzoek gaat doen bij een bedrijf)?
• Wat vind jij interessant aan dit onderwerp?
• Wat kunnen mogelijke belemmeringen in het onderzoek zijn?
• Welke (grote) stappen ga je nemen om tot resultaten te komen?

De kritische lezer moet gedurende het gesprek steeds doorvragen. ‘Waarom is dit belangrijk?’, ‘Nou en?’, ‘Wat levert dit op?’ Dit soort vragen dagen je uit om te onderzoeken of je gemotiveerd genoeg bent om je voor langere tijd met dit onderwerp bezig te houden.

Techniek afgeleid uit Basisvaardigheden Academisch schrijven (Goosen en Schoordijk 2014).

Feedback vragen op je onderzoeksvoorstel

Vraag je kritische lezer om feedback te geven op het onderzoeksvoorstel voordat je het inlevert bij je afstudeerbegeleider. Laat je kritische lezer eerst de afstudeerhandleiding van je opleiding lezen, dan krijgt deze inzicht in het doel van het onderzoek en de eisen die eraan gesteld worden. Misschien is er een checklist van je opleiding die je kritsische lezer kan gebruiken. Zo’n checklist geeft inzicht waarop gelet wordt. Ontbreekt zo’n lijstje, dan kan hij/zij deze checklist gebruiken. Zo krijg je gericht feedback en weet je waar je aan kunt werken.

Feedback vragen op de structuur van je scriptie

Als je wilt weten of de structuur van je scriptie klopt, kun je de techniek reverse outlining gebruiken. Deze techniek werkt doordat je een stapje terugdoet en zo zelf kritisch naar je tekst kunt kijken. Ook werkt dit goed als je het samen met een kritische lezer doet. Je werkt eigenlijk in omgekeerde volgorde: dus van tekst naar tekstschema.

Reverse outlining werkt, in een paar stappen, als volgt (Goosen en Schoordijk, 2014):

1. Nummer je alinea’s.
2. Benoem het onderwerp van iedere alinea.
3. Zet deze onderwerpen in een inhoudsopgave.
4. Analyseer deze inhoudsopgave en bekijk of alle onderwerpen in een logische volgorde staan.
5. Maak, indien nodig, een nieuwe inhoudsopgave.
6. Herstructureer je scriptie aan de hand van de nieuwe inhoudsopgave.

Als je bij stap 2 erachter komt dat een alinea meerdere onderwerpen heeft, dan klopt je alineaindeling niet. Je moet je alinea dan opsplitsen. Bekijk hier hoe je alinea’s moet opbouwen.

Feedback vragen op conceptscriptie

Vraag je kritische lezer om feedback te geven op je conceptversie. Woest commentaar is daarvoor een goede techniek. Het fijne van deze techniek is dat je feedbackgever geen speciale taalkundige kennis nodig heeft. Hoe werkt het? Leg dat als volgt uit aan je lezer

• Geef commentaar door te luisteren naar het stemmetje in je hoofd hoort als je leest.
• Schrijf in de tekst wat je als lezer denkt tijdens het lezen.
• Geef geen adviezen en verbeter niets, maar geef alleen weer wat jij als lezer allemaal denkt bij het lezen van de tekst. Dat kunnen dus woorden of zinnen zijn als: ‘huh?’, ‘wie?’, ‘gekke overgang’, ‘gebruik je spellingscontrole’.

Dat commentaar kan heel verhelderend zijn voor de schrijver. Je merkt precies wanneer de lezer de draad van je verhaal kwijt is, wanneer een stuk te langdradig is, of wat een lezer ervan vindt als er slordige spelfouten in je tekst staan. Voor de feedbackgever is het een prettige manier omdat er geen taalkundige kennis of adviezen worden verwacht. Het kost de feedbackgever ook niet veel tijd. Deze techniek is goed toe te passen op conceptversies omdat je daarna nog gaat schaven aan je tekst.

Bron: Claessens, M. (2008) De springprocessie. Levendige lessen in zakelijk schrijven. Houten: Bohn, Stafleu en Van Loghum.

Feedback vragen op je definitieve scriptie aan de hand van checklist

Als je scriptie helemaal af is en je hebt hem zelf een aantal keer goed nagekeken en de eindredactie in meerdere rondes gedaan, vraag dan je kritische lezer om feedback te geven aan de hand van een checklist. Waarschijnlijk staat in je afstudeerhandleiding een checklist met beoordelingscriteria, maar als dat niet het geval is dan kun je deze checklist gebruiken. Je controleert hiermee of de scriptie volledig is (ben je niets vergeten?), inhoudelijk in orde is en taalkundig op niveau is. Het prettige aan deze manier van werken is dat je scriptie ook aan de hand van zo’n checklist beoordeeld wordt zodat je aan de juiste zaken aandacht besteedt.

Gebruik de spellingscontrole

Het klinkt logisch, en dat is het ook. Let op: de spellingscontrole haalt niet alle fouten eruit. Zo herkent de spellingscontrole niet altijd wanneer je woorden aan elkaar moet schrijven. Op de website van de Taalunie kun je de juiste spelwijze vinden.

Check bij iedere twijfel die je hebt over de spelling, leestekens, grammaticale kwesties of stijlkwesties de Taalhulp op deze site. Je intuïtie is vaak niet de beste bron.