Taalwinkel

Omgaan met schrijfproblemen

Hoe je het ook wendt of keert: schrijven is een essentieel onderdeel van iedere studie. Je kunt je er niet aan onttrekken, maar veel studenten vinden het een hele klus en zien er daarom tegenop. De oorzaak ervan is vaak je houding ten opzichte van het schrijven en de negatieve gedachten erover. Het zal duidelijk zijn dat die gedachten het schrijfproces niet bevorderen. Tijd dus om ze de deur uit te doen en te vervangen door realistische, positieve gedachten zodat je aan de slag kunt.

Ik stel het schrijven alsmaar uit en worstel dan met de deadline

Hoewel sommige schrijvers de druk van een deadline juist nodig hebben om goed te schrijven, werkt het vooruitzicht ervan bij de meesten verlammend. Je kunt dan zelfs in paniek raken naarmate de gevreesde datum dichterbij komt. Het resultaat is daardoor vaak dat je niet genoeg tijd hebt om de tekst zo goed te schrijven als je zou kunnen.

  • Er zit dus maar één ding op: werk volgens een planning waarbij je het schrijven als werk ziet. Of je het nu leuk vindt of niet, het moet gewoon gebeuren. Van uitstellen wordt het alleen maar nog vervelender.
  • Deel het schrijven op in kleine, overzichtelijke stappen, waardoor het geheel van de schrijfklus overzichtelijk wordt. Zet één stap tegelijk en plan een of meer schrijfuren per dag.
  • Straf jezelf niet als het eens niet lukt, maar beloon jezelf als het wel lukt. Elke keer als je een stap hebt afgerond, zul je je voldaan voelen.
  • Houd je vorderingen in de planning bij en streep letterlijk af wat gedaan is, zodat je steeds kunt overzien of je nog op schema ligt. Bouw een routine in en spreek eventueel een schrijfschema af met iemand anders.

Ik weet niet hoe ik moet beginnen

Tijdens iedere opleiding leer je het: de eerste zinnen zijn heel belangrijk. Daar besluiten de meeste lezers of ze doorgaan met lezen, of dat de tekst voor hen niet boeiend, geschikt of van belang is. Als schrijver ervaren we daarom kennelijk een grote druk ervoor te zorgen dat we een pakkend begin hebben en kunnen we maar al te lang zitten piekeren daarover. Doe dat niet!

  • Je hoeft helemaal niet te beginnen bij het begin, want je schrijft toch digitaal. Begin bijvoorbeeld met een paragraaf die je al duidelijk voor ogen staat, of met een stuk tekst dat weinig denkwerk vereist. Het mooie aan schrijven is, dat het creatieve deel van je hersenen erdoor geprikkeld wordt waardoor het begin je meestal wel vanzelf invalt.
  • Ga pas met die belangrijke beginzin aan de slag als je eraan toe bent. En bedenk: het hoeft niet meteen perfect te zijn.
  • Ga schrijven op de afgesproken tijd, of je nu zin hebt of niet. Begin bijvoorbeeld met 'Ik weet niet wat ik moet schrijven, maar het moet gaat over ...' – door die puntjes in te vullen heb je eigenlijk al iets inhoudelijks geschreven. Schrijf minstens een kwartier door, met dat wat je te binnen schiet. Daarmee heb je al heel wat inhoud opgeschreven, en dan is het daarna alleen nog zaak om er een coherent verhaal van te maken.

Ik raak snel de draad kwijt van mijn verhaal en maak onnodige zijsprongen

Of je snel afdwaalt, heeft te maken met je manier van denken. Sommige mensen denken associatief: hun gedachten gaan vliegensvlug en voordat ze het zelf weten, zitten ze inmiddels heel ergens anders. Anderen zijn juist heel geconcentreerd op één gedachte en kunnen goed focussen, maar zijn weer wat minder flexibel. Beide manieren van denken hebben hun voors en tegens. Ben je een associatieve denker, dan is de kans groter dat je afdwaalt tijdens het schrijven.

  • Bedenk vooraf vrij gedetailleerd wat de lijn van je verhaal zal zijn en wat je waar waarom behandelt. Leg dat vast in een tekstschema en pak dat er regelmatig bij om te controleren of je nog op de goede weg bent.
  • Zet alvast de koppen met kernwoorden in je document en ga van daaruit schrijven. Pak telkens je tekstschema erbij om te checken of niet alsnog bent afgedwaald.
  • Overigens hebben die afdwalingen vaak ook een positieve kant: je komt op ideeën die heel bruikbaar of nuttig kunnen zijn voor een ander stuk tekst. Noteer die daarom in een apart (!) document.

Ik kan alleen schrijven als ik geïnspireerd ben

Deze gedachte blijkt in de praktijk zelfs voor romanschrijvers niet realistisch te zijn. De meeste schrijvers gaan ’s ochtends achter hun bureau zitten, en schrijven is ook voor hen voor een groot deel een kwestie van hard en onverstoorbaar doorwerken.

  • Ga dus niet zitten wachten op de briljante invallen en ideale omstandigheden, maar neem je tekstschema erbij en begin te schrijven over iets waar je al iets van af weet of waar je zojuist over gelezen hebt.
  • Laat je niet al te zeer hinderen door het zoeken naar de juiste woorden. Schrijf zoals het in je opkomt. In de herschrijfsessie kun je dan wat meer aandacht besteden aan de juiste manier van uitdrukken.

Ik doe maar wat

Heb je geen idee hoe je de opdracht moet aanpakken en weet je niet goed wat er van je verwacht wordt? Kennis van en inzicht in het schrijfproces zijn belangrijke voorwaarden om een goede tekst te schrijven. Er is veel onderzoek gedaan naar de werkwijze van goede schrijvers. Hun geheim is dat ze vaak meer en beter plannen dan problematische schrijvers.

  • Beschouw het schrijven als een probleem dat opgelost moet worden: schrijven is niet alleen uitschrijven, maar er zijn periodes waarin je flink moet nadenken over de verbanden tussen diverse onderdelen, de argumenten bij je mening of de juiste volgorde van de informatie.
  • Soms schrijf je gewoon iets heel onzinnigs, om dat later in mooiere woorden te formuleren (of blijkt het best mee te vallen met die onzinnigheid).
  • Alleen wanneer je helder hebt wat de bedoeling is, kun je een goede tekst schrijven. Besteed daarom veel aandacht aan het goed lezen en doorgronden van de opdracht. Wanneer die niet helder is verwoord, of je begrijpt niet precies wat je moet doen, vraag dan aan je docent wat de bedoeling is. Maak duidelijke afspraken; zo voorkom je veel gedoe achteraf. De meeste studies hebben bovendien protocollen of voorschriften die bijvoorbeeld in de studiegids staan.

Ik heb geen talent voor schrijven; het kost me zo veel tijd

Je hoeft ook helemaal geen talent te hebben, want het is niet de bedoeling dat je een roman of toneelstuk aflevert.

  • Zet het idee overboord het dat je tekst vooral mooi, aantrekkelijk of leuk moet zijn. Voor je studie schrijf je vrijwel altijd zakelijke teksten. Daar heb je geen talent voor nodig, alleen de juiste instelling en de juiste werkwijze bij het schrijven.
  • Heb je het idee dat schrijven jou ongelofelijk veel tijd kost? De hamvraag is hier: wat is te veel tijd? Dat is natuurlijk afhankelijk van de zwaarte van het onderwerp, je schrijfervaring, de eisen die aan de tekst worden gesteld en ga zo maar door. Veel schrijvers maken zich te makkelijk en snel van de schrijftaak af. Een goede tekst schrijven kost nu eenmaal flink wat tijd, omdat je zoveel taken moet uitvoeren: bedenken van de inhoud, structureren van de inhoud, de juiste toon vinden, de conventies van het soort tekst kennen, een goede analyse van de opdracht maken, voldoen aan de regels van de taal.
  • Door een juiste werkwijze bij het schrijven kun je wel zo efficiënt mogelijk met de tijd omgaan. Een goede planning maken is verder een must. Ben je niet goed in plannen, vraag dan iemand die dat wel kan je te helpen.

Ik ben slecht in taal

Ben je echt slecht in taal, of heb je gewoonweg moeite met schrijven? Misschien is Nederlands niet je moedertaal, of is er in je vooropleiding niet veel tijd besteed aan taalbeheersing. Het kan ook zijn dat je niet zo geïnteresseerd bent in taal, of dat je dyslectisch bent. Desondanks moet je een tekst op niveau inleveren die voldoet aan de eisen van de opleiding en van de taal.

  • Van iemand met een hogere vooropleiding wordt nou eenmaal verwacht dat die beschikt over goede communicatieve vaardigheden, en daar hoort het schrijven van teksten bij. Je zult dus je problemen moeten aanpakken, eventueel met hulp van specialisten.
  • Ga bij jezelf na waarin je nou eigenlijk zo slecht bent, en of je geen excuses zoekt om een tekst af te raffelen. Bedenk: oefening baart kunst. Hoe meer je schrijft, hoe makkelijker het je zal afgaan. Niet iedereen zal daar een briljant schrijver van worden, maar beter word je wel. Echt waar.

Ik ben altijd ontevreden over het eindresultaat

Deze constatering kan twee oorzaken hebben, die eigenlijk tegenovergesteld aan elkaar zijn: je bent óf te gemakzuchtig, óf juist te kritisch. Met andere woorden: je hebt te weinig tijd besteed aan het schrijven of je legt de lat voor jezelf te hoog.

  • In het eerste geval is het belangrijk tijdig te beginnen en een goed werkplan op te stellen met een realistische tijdsplanning.
  • De andere oorzaak, de lat te hoog leggen, komt vooral voor bij mensen die (te) perfectionistisch zijn. Realiseer je dat schrijven een creatief proces is waarbij spontane invallen ontstaan. Je moet daar gebruik van maken en fouten durven te maken. Wanneer je te kritisch oordeelt, blokkeer je die invallen. Hoewel het belangrijk is dat je een goed eindproduct levert, moet je het belang ervan ook kunnen relativeren en de taak niet te zwaar opvatten.
Gepubliceerd door  Taalwinkel 8 augustus 2023