Taalwinkel

Interpunctie

Interpunctie is het geheel aan leestekens. Is je interpunctie correct, dan wordt je tekst leesbaarder. Je zet de puntjes op de I en de punt achter de zin.

Punt, komma, dubbele punt en puntkomma

Een punt geeft het einde van de zin aan. Wanneer je de zin hardop voorleest, hoor je meestal waar die eindigt en de volgende zin begint.

Voor de komma zijn geen keiharde regels opgesteld. Een vaak gehoord advies is om een komma te plaatsen als je bij hardop lezen een kleine pauze hoort. Die regel is niet voor iedereen makkelijk toe te passen.

Gebruik een dubbele punt om een opsomming, verklaring, toelichting of omschrijving aan te kondigen, of een citaat in te leiden.

Je gebruikt een puntkomma om aan te geven dat twee zinnen inhoudelijk nauw met elkaar samenhangen en je eigenlijk twijfelt tussen het gebruik van een komma of een punt op deze plek, vandaar de naam.

Vraag- en uitroepteken

Achter een vraag zet je een vraagteken. Vaak hoor je aan het einde van de zin door de intonatie of er sprake is van een vragende zin; de toon gaat dan omhoog. Een vraagwoord is een andere indicatie dat een vraagteken nodig is.

Met een uitroepteken druk je emotie uit. Het is geen neutraal leesteken, dus gebruik uitroeptekens alleen in je persoonlijke communicatie of in pr- of reclameboodschappen.

Haakjes en meer

Er zijn ronde en vierkante haakjes. Je zet bijvoorbeeld extra informatie (die niet van direct belang is) tussen ronde haakjes. Met vierkante haakjes kan bijvoorbeeld redactioneel commentaar [informatie gegeven door een redactie en niet door de auteur, red.] gegeven worden.

Er is eveneens een verschil tussen enkele en dubbele aanhalingstekens. Met dubbele geef je vaak "een citaat weer"; met enkele markeer je bijvoorbeeld woorden die je niet in de 'letterlijke' betekenis gebruikt.

Er zijn weglatings- en aandachtsstreepjes. Gebruik aandachtstreepjes – om een tussenzin duidelijk af te scheiden van de rest van de zin. Plaats een spatie voor en na het gedachtestreepje om verwarring met een koppelteken te voorkomen. Gebruik het weglatingsstreepje - om aan te geven dat een deel van het woord is weggelaten.

Gebruik drie puntjes ... om een onderbreking in je tekst aan te geven. Je geeft hiermee bijvoorbeeld aan dat de lezer zelf de zin moet aanvullen, wat in een wetenschappelijke tekst vaak te veel ruimte voor interpretatie overlaat.

Meer informatie over interpunctie

Uitgebreide informatie over het gebruik van leestekens kun je vinden in:

  • Horst, P.J. van der (1997), Leestekenwijzer. Den Haag: Sdu Uitgevers.

In de volgende boeken staan ook tips en informatie over het gebruik van leestekens.

  • Burger, P. en J. de Jong (1997), Handboek stijl. Adviezen voor aantrekkelijk schrijven. Den Haag: Sdu Uitgevers.
  • Eijk, I. van (2000), De beste taaltips. Een selectie uit het handboek Taaltips. Alphen aan den Rijn: Samson.
  • Hogen, R. van, en Rietstap, E. (2007) Basisvaardigheden Taal. Groningen/Houten: Wolters-Noordhoff.
  • Hogeweg, R. (2003) Dat d/t gedoe. Groningen/Houten: Wolters-Noordhoff.
  • Horst, P.J. van der (1996), Stijlwijzer. Praktische handleiding voor leesbaar schrijven. Den Haag: Sdu Uitgevers.
  • Mante, Y. (2006), Een goede spelling. Utrecht/Zutphen: Thieme Meulenhoff.
  • Renkema, J. (2005), Schrijfwijzer. Den Haag: Sdu Uitgevers.
  • Tiggeler, E. (2006), Check je tekst! Tips en checklists om snel beter te schrijven. Den Haag: Sdu Uitgevers.
  • Verheul, C.F.K. en J. van Son (1994), Stijlwijzer. Handleiding voor helder taalgebruik. Apeldoorn: Uitgeverij Auctor.
  • Westen, W. van der (2005), Welgespeld. Werkwoordspelling voor het hoger onderwijs. Bussum: Coutinho.
  • Wingerden, W. van, en Hendriks, P. (2005) Snelspelgids. Basisregels en veranderingen 2005. Den Haag: Sdu Uitgevers.

Speciaal voor anderstaligen:

  • Florijn, A., Lalleman, J. en Maureau, H. (2004) De regels van het Nederlands. Grammatica voor anderstaligen. Groningen/Houten: Wolters-Noordhoff.
Gepubliceerd door  Taalwinkel 23 maart 2022